Τιβέριος

I

(Tiberius). Όνομα 2 Ρωμαίων αυτοκρατόρων.

1. Ιούλιος Καίσαρ (Ρώμη 42 π.Χ. – Μισένο 37 μ.Χ.). Απόγονος της αριστοκρατικής οικογένειας των Κλαυδίων, μπήκε νεότατος στη δημόσια ζωή και μετά τον γάμο της μητέρας του Λιβίας με τον Αύγουστο έγινε μέλος της αυτοκρατορικής οικογένειας. Παντρεύτηκε μάλιστα και την κόρη του πατριού του Αυγούστου Ιουλία, αφού χώρισε τη γυναίκα του Βιψανία Aγριππίνα, με την προτροπή του Αυγούστου. Αν και ως αρχηγός του στρατού στην Παννονία, στη Γερμανία και στη Δαλματία σημείωσε μεγάλες επιτυχίες το 7 π.Χ. αποσύρθηκε στη Ρόδο, απογοητευμένος από τις διαφορές του με τον ανιψιό του Αύγουστου Γάιο Καίσαρα και αγανακτισμένος από τη συμπεριφορά της γυναίκας του. Στη Ρώμη επέστρεψε μετά τον θάνατο του Γάιου Καίσαρα, το 4 μ.Χ. και το 14 μ.Χ. διαδέχτηκε τον Αύγουστο, ο οποίος προηγουμένως τον είχε υιοθετήσει. Ο Τ. δεν επιδίωξε νέες εδαφικές κατακτήσεις. Συντηρητικός στην εσωτερική πολιτική του, ευνόησε την αριστοκρατία επαναφέροντας σε πολλές δημόσιες λειτουργίες την ισχύ της Συγκλήτου σε βάρος της προσωπικής του εξουσίας, κάτω από την οποία όμως διατήρησε την αρχηγία του στρατού και τη διαχείριση των οικονομικών. Το 26 μ.Χ. μετά τον θάνατο του Γερμανικού, που τον δηλητηρίασε οι Σηιανός, αποσύρθηκε στο Κάπρι, αηδιασμένος από τις αυλικές μηχανορραφίες και κυβέρνησε την αυτοκρατορία μέσω του ισχυρού Σηιανού, ο οποίος διέπραξε στη Ρώμη όλων των ειδών τα κακουργήματα. Χωρίς να ξαναγυρίσει στη Ρώμη, ο Τ. απαλλάχτηκε από τον Σηιανό, όταν πληροφορήθηκε ότι οργάνωσε συνωμοσία για να καταλάβει τον θρόνο (31 μ.Χ.), και εξακολούθησε να κυβερνά με τη βοήθεια της αστυνομίας.

Οι αρχαίοι ιστορικοί Σουητώνιος, Δίων Κάσσιος και κυρίως ο Τάκιτος στάθηκαν αυστηροί απέναντι στον Τ. μέχρι του σημείου το όνομά του να γίνει συνώνυμο του τύραννου. Σήμερα υπάρχει η τάση να ανυψωθεί το έργο του με αναγνώριση του θετικού και ήρεμου χαρακτήρα της βασιλείας του και με απόδοση της πολιτικής καταπίεσης των τελευταίων ετών όχι τόσο στην προσωπική του σκληρότητα, όσο σε μια σειρά πολιτικών λαθών.

2. Τ. Κλαύδιος Νέρων (14-37). Ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας μετά τον θάνατο του Αυγούστου. Στην αρχή κυβέρνησε συνετά, έπειτα όμως υιοθέτησε αυταρχική πολιτική και έκανε πολλά πολιτικά εγκλήματα. Το 26 έφυγε από τη Ρώμη και εγκαταστάθηκε στο νησί Κάπρι. Λέγεται ότι είχε βίαιο θάνατο –τον στραγγάλισαν στον ύπνο του–, αλλά το γεγονός δεν αποδείχθηκε. Στα νεότερα χρόνια πολλοί ιστορικοί τον θεωρούν θύμα συκοφαντιών.

Ο Τιβέριος Ιούλιος Kαίσαρ.

Ο Τιβέριος Κλαύδιος Νέρων, αυτοκράτορας της Ρώμης από το 14 ως το 37. Η εξουσία του συμπίπτει με το κήρυγμα του Ιησού στην Παλαιστίνη.

II

Όνομα 2 αυτοκρατόρων του Βυζαντίου.

1. Τ. A’ (578-582), διάδοχος του Ιουστίνου B’. Ο Τ. αναλαμβάνει τα καθήκοντα του αυτοκράτορα με τον τίτλο του Καίσαρα από το 574, όταν ο Ιουστίνος B’, εξαιτίας της κλονισμένης υγείας του –κυρίως ύστερα από την ήττα των Βυζαντινών από τους Πέρσες στο φρούριο Δάρας– δεν είναι πλέον σε θέση να κυβερνήσει προσωπικά τη χώρα. Σύμφωνος με την εξωτερική πολιτική του Ιουστίνου, που είχε μετατοπίσει το κέντρο του βάρους στην Ανατολή, συνεχίζει τον αγώνα εναντίον των Περσών με σειρά επιχειρήσεων και με στρατηγό τον Ιουστινιανό, που νικά μεγάλη νίκη το 575 στη Μελιτηνή, αλλά 2 χρόνια αργότερα ηττάται στην Ατροπατηνή Μηδία και ανακαλείται. Το 578, όταν ο Τ. στέφεται αυτοκράτορας, τις πολεμικές επιχειρήσεις διευθύνει ο ικανότατος στρατηγός και αργότερα αυτοκράτορας Μαυρίκιος, με τον οποίο ο αγώνας εναντίον των Περσών περνάει σε αποφασιστική φάση. Την εξουδετέρωση των Περσών θεωρεί ο Τ. κύριο στόχο της εξωτερικής του πολιτικής, ενώ στις εκκλήσεις των κατοίκων της Ιταλίας –που κατακλύζεται από το λογγοβαρδικό κύμα– απαντά με χρηματικές ενισχύσεις και διπλωματικά διαβήματα στους Φράγκους για βοήθεια και την απειλή των Aβάρων αντιμετωπίζει με πληρωμή μεγάλων χρηματικών ποσών. Ο Τ. υπήρξε συνετός όχι μόνο στην εξωτερική αλλά και στη θρησκευτική και στην εσωτερική του πολιτική με τη διαλλακτικότητα που έδειξε στην αντιμετώπιση των αιρετικών και με τα ευεργετικά οικονομικά μέτρα υπέρ των υπηκόων του.

2. Τ. B’ (698-705). Ναύαρχος του θέματος των Κιβυρραιωτών, ανακηρύσσεται αυτοκράτορας από τον επαναστατημένο βυζαντινό στόλο, ύστερα από την αποτυχημένη εκστρατεία που οργάνωσε ο αυτοκράτορας Λεόντιος (695-698) εναντίον των Αράβων στη βόρεια Αφρική και την απώλεια της Καρχηδόνας. Ο Λεόντιος εκθρονίζεται και, αφού ρινοκοπείται, εξορίζεται. Έτσι με τον Τιβέριο ή Αψίμαρο –όπως ήταν αρχικά το όνομά του– συνεχίζεται η περίοδος της αναρχίας που άρχισε με την εκθρόνιση του Ιουστινιανού B’ (695) από τον Λεόντιο και συνεχίστηκε έως την ανάρρηση στον βυζαντινό θρόνο του Λέοντα Γ’ του Ίσαυρου (717). Ο Τ. δεν μπορεί να εμποδίσει την αραβική κατάκτηση της βόρειας Αφρικής, προσπαθεί ωστόσο να οργανώσει καλύτερα την άμυνά του στη Μικρά Ασία και, με στρατηγό τον αδελφό του Ηράκλειο, να χτυπήσει τους Άραβες στη Συρία. Όμως η αιφνιδιαστική είσοδος στην Κωνσταντινούπολη του εξόριστου αυτοκράτορα Ιουστινιανού B’, που πραγματοποιείται χάρη στην πολεμική βοήθεια των Βουλγάρων, και η επικράτησή του, φέρνουν την πτώση του Τ. που συλλαμβάνεται και αποκεφαλίζεται πρώτος αυτός σε μια ολόκληρη σειρά προσώπων που εξοντώνονται στη δεύτερη αυτή τρομοκρατική φάση της βασιλείας του Ιουστινιανού B’.

* * *

ὁ, ΜΑ

κύριο όνομα, ιδίως Ρωμαίων αυτοκρατόρων

αρχ.

ονομασία ασιατικού μήνα.